Proces inkubowania jaj jest dość złożony i wymaga zachowania ściśle określonych warunków, takich jak chociażby odpowiednia temperatura, wilgotność czy wentylacja. Nie mniej ważne jest też regularne obracanie jaj – niektórzy hodowcy zajmują się tym ręcznie, inni używają do tego zaawansowanych inkubatorów lęgowych, które są wyposażone w automatyczne systemy obracające. Dlaczego jednak obracanie jaj jest tak istotne w rozwoju zarodka?

Rola obracania jaj


Regularne obracanie jest bardzo ważne, zwłaszcza we wczesnej fazie przebywania jajek w inkubatorze. Jest to spowodowane umiejscowieniem zarodka wewnątrz jajka, a konkretniej na granicy żółtka, które mimo bycia utrzymywanym w miejscu przez specjalną błonę zwaną chalazą, ma tendencję do przemieszczania się. Jeżeli proces ten nie zostanie skorygowany przez obrócenie jajka, to embrion znajdujący się na górze żółtka może mieć styczność z wewnętrzną strukturą skorupki. Kiedy do tego dojdzie, zarodek może się już nieodwracalnie przykleić i obumrzeć.

Obrócenie jajka nie tylko zapobiega przywieraniu embrionu, ale pozwala mu również na ułatwiony dostęp do składników odżywczych znajdujących się w białku, które są niezbędne dla prawidłowego rozwoju. Zgodnie z opiniami ekspertów jest to istotne zwłaszcza w pierwszym tygodniu inkubacji, ponieważ wówczas przyszłe pisklę nie ma jeszcze wykształconego układu krwionośnego. W tym czasie jajko powinno być obracane z większą częstotliwością, która jest również uzależniona od gatunku ptactwa. Przykładowo jajka kury powinny być obracane przynajmniej od 3 do 5 razy w ciągu doby (automatyczne obracarki do jaj mogą to robić nawet co godzinę).

Jajek nie powinno się obracać dopiero w ostatniej fazie klucia – czyli na 3 dni przed zakończeniem procesu inkubacji – ponieważ wówczas pisklę przygotowuje się już do wyjścia i samodzielnie obraca się wewnątrz jaja. Zewnętrzna ingerencja może zaburzyć ten proces i sprawić, że ptakowi nie uda się opuścić skorupki.

Rodzaje mechanizmów obracających w inkubatorach


Dawniej obracanie jaj odbywało się ręcznie, co było nie tylko uciążliwe, ale również czasochłonne, zwłaszcza w przypadku większych hodowli. Dziś z tego powodu na szeroką skalę wykorzystuje się inkubatory lęgowe wyposażone w zintegrowane obracarki – podobne urządzenia można znaleźć nie tylko na dużych fermach drobiu, ale również w rodzinnych firmach czy małych gospodarstwach. Urządzenia wykorzystują 3 rodzaje mechanizmów obracających, do których należą:
  • przechylające się tacki – to najpowszechniejsze rozwiązanie, które polega na tym, że w specjalnie wyprofilowanej tacce znajdują się umieszczone pionowo jaja. W regularnych odstępach czasowych, np. co godzinę, taca ulega przechyleniu – najpierw w jedną, a później w drugą stronę, zazwyczaj każdorazowo o 40°, co łącznie pozwala uzyskać całkowity kąt przechyłu wynoszący 80°. Metoda ta sprawdza się najlepiej przy komercyjnej hodowli drobiu, ale nie nadaje się do inkubacji dzikiego ptactwa oraz gniazdowników.
  • ruchoma podłoga – stosowana przede wszystkim w małych inkubatorach, gdzie jaja układa się tylko na jednym piętrze. Działanie mechanizmu polega na tym, że jajka znajdują się w specjalnych uchwytach, które umożliwiają im obrót, a w ruch wprawia je przemieszczająca się pod nimi podłoga. Niestety, takie rozwiązanie sprawdza się w przypadku jaj o regularnym kształcie, np. kaczych. Standardowe jaja kurze o spiczastym zakończeniu mogą się blokować.
  • rolki – są uproszczoną formą ruchomej podłogi. Ta wersja składa się z podłoża oraz uchwytów w formie rolek, które obracają się po podłodze wraz z jej ruchem.

 Samodzielne obracanie jaj w inkubatorze


Jeżeli posiadamy podstawową wersję inkubatora, który nie został wyposażone w system automatycznego obracania, to sami musimy zająć się tym procesem.

W obracaniu jaj najważniejsza jest regularność – zaleca się, aby jajka kurze obracać minimum 3-5 razy w ciągu doby, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, żeby robić to jeszcze częściej. Aby ułatwić sobie zapamiętanie, można wyrobić sobie prosty nawyk i obracać jajka po każdym spożytym posiłku – podpowiada nam specjalista reprezentujący firmę Bio-Eggs z Krakowa, która zajmuje się dystrybucją urządzeń do hodowli drobiu.

Dobrą techniką, która znacznie ułatwi obracanie jaj, jest namalowanie, np. pisakiem, krzyżyka na jednym z końców skorupki – pozwoli to na sprawne określenie, w jakiej pozycji powinny znajdować się jajka. Przy obracaniu należy postępować sprawnie (otwarcie inkubatora sprawia, że spada w nim temperatura oraz wilgotność), ale z należytą uwagą i ostrożnością (zbyt duży pośpiech to najłatwiejszy sposób, aby przypadkowo uszkodzić skorupkę).

Warto też zadbać o dokładne umycie rąk przed każdym obracaniem – znajdujące się na skórze zanieczyszczenia w postaci baterii czy tłuszczu mogą zaszkodzić zarodkowi.