Nie ulega wątpliwości, że inwestorzy coraz bardziej świadomie podchodzą do kwestii zużycia energii, a także ochrony środowiska. Ograniczeniu rachunków za ogrzewanie, przy jednoczesnej redukcji emisji spalin, sprzyjają zdecydowanie domy energooszczędne oraz pasywne. Nowoczesne rozwiązania wymagają uwzględnienia już na wczesnym etapie projektu, co pozwoli maksymalnie wykorzystać energię pochodzącą z naturalnych zasobów. Aby konstrukcja była jak najbardziej efektywna, należy ją dokładnie przemyśleć pod kątem architektonicznym oraz konstrukcyjnym, nie zapominając o doborze odpowiednich materiałów budowlanych i wykończeniowych.
Czym jest dom pasywny?
Mimo że polskie przepisy nie precyzują definicji budynku pasywnego, to według norm Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki, jego zapotrzebowanie na energię użytkową dla ogrzewania i wentylacji powinno być mniejsze niż 15 kWh/m2 w skali roku. Nie jest to jednak jedyny wyznacznik. Progu 120 kWh/m2 nie może również przekroczyć zapotrzebowanie dotyczące energii pierwotnej, niezbędnej do utrzymania optymalnej temperatury pomieszczeń, podgrzewania wody czy zasilania urządzeń domowych. To właśnie stopień restrykcji w głównej mierze odróżnia dom pasywny od energooszczędnego, który zyskuje swe miano przy rocznym zużyciu w granicach 50 kWh/m2.
Kwestia wyboru
Wiele osób błędnie traktuje pojęcia domu pasywnego i energooszczędnego jako synonimy. Co prawda, każdy obiekt pasywny jest energooszczędny, lecz działa to tylko w jedną stronę. Główną ideę domu energooszczędnego stanowi minimalizacja kosztów związanych z jego utrzymaniem. Nie musi to jednak oznaczać, że musimy za wszelką cenę dążyć do samowystarczalności obiektu przyświecającej budownictwu pasywnemu. Dlatego też w konstrukcjach energooszczędnych nie spełniających wygórowanych parametrów możemy postawić na dowolny system ogrzewania, który przeniesie zadowalające efekty. Takim rozwiązaniem jest przykładowo piec kondensacyjny połączony z kolektorem słonecznym. Dom pasywny z kolei zaopatruje się w energię dzięki wykorzystaniu mechanicznej wentylacji i wsparciu promieni słonecznych, co jednak wymaga bardziej kosztownych instalacji.
Wybór domu energooszczędnego znosi ponadto ograniczenia co do jego samej lokalizacji. W odróżnieniu od pasywnych obiektów nie musimy w takim stopniu zwracać uwagi, czy nasz budynek będzie zorientowany na południe, a zarazem osłonięty od północy drzewami lub wzniesieniem terenu. Większe pole manewru mamy też w zakresie kształtu obiektu, chociaż nadal należy zadbać o jak najniższy stosunek przegród zewnętrznych do kubatury.
Czym wyróżniają się domy pasywne?
Podstawowym założeniem domów pasywnych jest jak największe ograniczenie zużycia energii. Właśnie dlatego projekt budowlany uwzględnia dobrą izolację wszystkich przegród zewnętrznych, a więc drzwi, ścian, fundamentów, dachu czy stolarki okiennej. Optymalne rezultaty można uzyskać, stosując jedynie materiały wysokiej jakości o niskim współczynniku przewodzenia ciepła.
Prawidłowe ocieplenie i uszczelnienie obiektu ułatwia jego prosta bryła z dachem o niskim kącie nachylenia. Zazwyczaj nie odnajdziemy w niej również garażu, który zdecydowanie lepiej zlokalizować w konstrukcyjnie oddzielonej przybudówce. To wszystko niemalże całkowicie eliminuje ryzyko powstawania mostków termicznych.
W domu pasywnym nie może ponadto zabraknąć systemu wentylacji mechanicznej, filtrującego wszelkie zanieczyszczenia. Pozwala on na odzysk ciepła, co z kolei przekłada się na redukcję kosztów ogrzewania. W okresie letnim daje zaś szansę na optymalne schłodzenie pomieszczeń.
Nie sposób ominąć faktu, że dzienną strefę mieszkalną budynków pasywnych umieszcza się od południowej strony. Aby jednak czerpać zyski ze słońca, trzeba tam zastosować okna o wymiarach znacznie większych od tych, jakie znamy z tradycyjnych obiektów. Ciepło, które docieraj do wnętrza przez okna stanowiące 30-40% powierzchni elewacji, wystarcza do zagwarantowania komfortowej temperatury nawet w mroźne dni. Stronę północną charakteryzują zaś minimalne przeszklenia, dlatego często umieszcza się w niej ciągi komunikacyjne bądź pomieszczenia techniczne.
Technologia budowy domu pasywnego
Dom pasywny można wybudować zarówno w tradycyjnej cegle, jak i w technologii szkieletu drewnianego, dostosowując wnętrza do własnych potrzeb, a także posiadanych zasobów finansowych.
Ściany wymurowane z ceramiki czy silikatu odznaczają się dużą zdolnością do akumulacji ciepła, sprzyjając tym samym utrzymaniu stałej temperatury w pomieszczeniach. Da się to odczuć szczególnie w okresie zimowym, kiedy to budynek nie wyziębia się tak szybko, jak przy innych rozwiązaniach. Taki efekt uzyskujemy dzięki właściwej izolacji ścian z wykorzystaniem, chociażby sprasowanej słomy, szkła piankowego, styropianu czy polistyrenu ekstrudowanego. Aby uchronić się przed stratami w bilansie cieplnym, należy zwrócić szczególną uwagę na przegrody zewnętrzne. Złe połączenie dachu ze ścianą zewnętrzną bądź wadliwy montaż okien prowadzi bowiem do wzmożonej konwekcji powietrza i pojawienia się mostków termicznych. Mimo działań mających na celu zapobieganie nieszczelnościom, nie ma co marzyć o tak dużej gwarancji uciekania ciepła, jak w przypadku pasywnego domu drewnianego.
Nie bacząc na mniejszą stabilność temperatur oraz szybsze wychładzanie się pomieszczeń, tego typu konstrukcja przynosi wiele innych korzyści użytkownikom. Jako że zarówno elementy nośne, jak i izolacja termiczna występują w jednej warstwie, mamy do czynienia ze znacznie mniejszą grubością przegrody zewnętrznej, dzięki czemu zyskujemy dodatkową powierzchnię mieszkania. Coraz większą popularnością cieszą się obiekty z drewna klejonego, które pozbawione wad naturalnych jest cenione za jeden z najlepszych współczynników masy do nośności. Z tego też powodu drewniane konstrukcje pasywne mogą powstawać na gruntach, na których trudno byłoby wybudować dom inną metodą.
Ekologiczne rozwiązania
Domy energooszczędne, w tym pasywne czerpią korzyści z odnawialnych źródeł energii, co w dużym stopniu przekłada się na redukcję emisji zanieczyszczeń. Do ogrzewania budynku i wody użytkowej inwestorzy zdecydowanie najczęściej wybierają pompy ciepła (wodne, powietrzne, gruntowe), które pozwalają uzyskać nawet do 5 kWh energii cieplnej z 1 kWh energii elektrycznej. Doskonale pracują one w zestawie z panelami fotowoltaicznymi (układ hybrydowy), dając szansę na zyskanie niezależności od dystrybutorów prądu.
Instalacja kolektorów słonecznych świetni wpisuje się w ideę budynku energooszczędnego, stanowiąc ekologiczną alternatywę dla instalacji grzewczych zasilanych poprzez spalanie paliwa. W polskim klimacie można liczyć, iż zapewnią nam do 40% energii niezbędnej do zapewnienia komfortu cieplnego wnętrz. Ich udział będzie najwyższy na początku i na końcu okresu grzewczego, najmniejszy zaś podczas najkrótszych dni zimowych.
W domach energooszczędnych można spotkać również instalacje wykorzystujące biomasę. Przy projektowaniu takiego systemu należy pamiętać o właściwym doborze mocy nominalnej kotła oraz rodzaju paliwa drzewnego. Za najlepszy materiał uznaje się pelet i brykiet, gwarantujące zwiększoną wartość opałową. Mimo że są one droższe od nieprzetworzonych zrębków, to posiadają one właściwości przedłużające żywotność urządzenia.
Czy dom pasywny jest drogi?
Nie da się ukryć, że koszty budowy domu pasywnego potrafią być wyższe nawet o 40% w porównaniu do tradycyjnych obiektów o takiej samej powierzchni. Konieczność głębszego sięgnięcia do kieszeni wynika przede wszystkim z dużych wydatków na nowoczesne instalacje, grubsze materiały ocieplające czy też wysokiej jakości okna potrzebne do pozyskiwania darmowej energii słonecznej. Warto jednak wiedzieć, że możemy ubiegać się o dofinansowanie ze środków państwowych, które pozwolą spełnić wymagania Unii Europejskiej. W 2021 r. wchodzą bowiem w życie przepisy mówiące, że wszystkie nowe budynki powinny cechować się niemalże całkowitym uniezależnieniem od zewnętrznych źródeł energii. Korzystając zatem z takich programów rządowych jak ,,Czyste Powietrze’’ czy ,,Mój Prąd’’, otrzymany nawet 53 tys. zł dotacji, przybliżającej nas do posiadania ekonomicznego i ekologicznego domu.
Konieczność spełnienia norm unijnych stawia przed pracowniami architektonicznymi wiele nowych wyzwań. Chcąc mieć pewność, że obiekt nie będzie odbiegał od standardów, warto skorzystać z usług renomowanej firmy. Dzięki Dartdesign Studio Projektowe Dawid Peciak możemy liczyć na konstrukcję opartą o nowoczesną technologię, która pozwoli w pełni wykorzystać zasoby naturalne. Owe Studio Projektowe zajmuje się również kompleksowym aranżowaniem wnętrz, dlatego warto bliżej zapoznać się z ofertą.