Samowola budowlana to jedna z najczęściej zgłaszanych nieprawidłowości związanych z nieruchomościami. Do specjalistów firmy WK architekci wciąż trafia mnóstwo takich spraw. Jak uniknąć tego problemu? Jakie są podstawy prawne do uznania samowoli budowlanej? Na te pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym tekście.

Czym jest samowola budowlana?

Z definicji wynika, że samowolą budowlaną nazywamy obiekt, który zostaje wzniesiony bez uzyskanego uprzednio pozwolenia na budowę (pozwolenia na budowę bezwzględnie wymaga się w przypadku wznoszenia takich obiektów jak m.in. budynki mieszkalne). Termin dotyczy również przypadków, gdy pomimo zakazu wybuduje się dom lub inną nieruchomość.

Z samowolą budowlaną mamy do czynienia wówczas, gdy rozpoczną się prace nad wznoszeniem nieruchomości.

Nie powinno się również podejmować realizacji projektu budowlanego domu, dobudówki, basenu, wiaty lub jakiegokolwiek innego obiektu, gdy któraś ze stron (np. zleceniodawca lub wykonawca) wniesie sprzeciw. 

Kary za samowolę budowlaną

Podstawą prawną do karania za tego rodzaju samowolę jest artykuł 90 Prawa budowlanego. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z faktu, że kary za to wykroczenie to nie tylko grzywna, ale również możliwość pozbawienia wolności od roku do nawet dwóch lat. Mimo to każdego roku do sądu trafia kilkadziesiąt tysięcy takich spraw.

Postępowanie karne nie może zostać rozpoczęte, jeśli od samowoli budowlanej minęło więcej niż 5 lat. Natomiast postępowanie administracyjne może się toczyć pomimo upływu tego terminu. Maksymalna kara grzywny za samowolę budowlaną może wynosić nawet 1 080 000 zł. W przypadku ujawnienia samowoli budowlanej należy się również liczyć z koniecznością rozbiórki nieruchomości. Odbywa się ona na koszt inwestora, a jeśli ten zwleka z rozpoczęciem prac, zostają one zlecone firmie zewnętrznej – również na koszt inwestora.

Legalizacja samowoli budowlanej

Od 2017 roku możliwe jest legalizowanie samowoli budowlanej. Nie jest to najtańsze rozwiązanie, jednak warto się nad nim zastanowić, jeśli nie jest brana pod uwagę rozbiórka nieruchomości. Chcąc uzyskać bardziej szczegółowe porady dotyczące budowy nieruchomości, warto skontaktować się ze specjalistami, np. z biura projektowego WK Architekci ze Swarzędza.

W zależności od tego, z którego roku pochodzi dany obiekt, istnieją odrębne procedury rozpatrujące poszczególne przypadki.

  • Obiekty sprzed roku 1995 podlegają legalizacji na mocy ustawy z 1974 roku – koszt postępowania w takich sytuacjach jest dość niski i wiąże się ze stosunkowo niewielką ilością formalności.

  • Samowole budowlane powstałe po 1995 roku podlegają przepisom ustawy Prawo budowlane z lipca 1994 roku i jej wszelkim nowelizacjom.

Budowle wzniesione w późniejszych latach podlegają nieco bardziej skomplikowanym procesom legalizacji, które niestety wiążą się również z dość wysokimi kosztami.