Dzięki odkrywaniu znajdujących się w ziemi pozostałości po aktywności człowieka można odtwarzać społeczno-kulturową przeszłość. W jakich przypadkach odwierty archeologiczne są konieczne? Co robi archeolog na placu budowy? Kiedy inwestor musi zatroszczyć się o archeologiczny nadzór przeprowadzanych na jego zlecenie prac ziemnych? Na podobne pytania odpowiadają eksperci z pracowni badań archeologicznych Tomasza Fudali w Krakowie.
Czym są badania powierzchniowe?
Są to czynności mające na celu przebadanie danego obszaru celem znalezienia śladów działalności ludzkiej w przeszłości. Przeprowadza się je najczęściej na terenach rolniczych, które z uwagi na konieczność regularnego rozorywania ziemi, stosunkowo często ujawniają cenne źródła w postaci chociażby fragmentów naczyń czy fundamentów. Powierzchniowe badania archeologiczne są najtańszym i najpopularniejszym sposobem na uzyskanie informacji o tym, jak kiedyś żył człowiek, czym się zajmował i w jakich warunkach mieszkał.
Co należy wiedzieć o nadzorach archeologicznych?
Nadzór archeologiczny stosuje się w strefach, które zostały objęte ochroną konserwatorską. Ma on na celu najpierw rozpoznanie zabytków, a następnie ich ochronę oraz skuteczne zabezpieczenie przed zniszczeniem. Decyzję o prowadzeniu nadzorów archeologicznych wydaje się, jeśli prace ziemne mają być wykonywane w bliskim sąsiedztwie stanowiska archeologicznego. W niektórych przypadkach nadzór musi zostać zastosowany również w innych sytuacjach.
Warto wiedzieć, że jeżeli w planie zagospodarowania przestrzennego widnieje zapis, że tereny leżą w strefie znajdującej się pod opieką urzędu konserwatorskiego lub zostały wpisane do rejestru zabytków, właściciel planujący postawienie domu na swojej działce ma obowiązek na własny koszt sprawdzić, czy inwestycja ta nie zagrozi ukrytym w ziemi zabytkom. Wynika to z aktów wykonawczych oraz ustawy o ochronie zabytków z 23 lipca 2003.
– wyjaśnia ekspert z krakowskiej firmy Tomasz Fudali Usługi Archeologiczne, zajmującej się między innymi wykonywaniem ekspertyz archeologicznych.
Czym zajmuje się archeolog na placu budowy?
Po otrzymaniu pozwolenia na budowę oraz stosownego pisma z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków inwestor musi znaleźć archeologa. Specjalista monitoruje wszystkie prace ziemne wykonywane na zlecenie inwestora. Jeżeli stwierdzi, że na danym terenie znajdują się artefakty, zleca ich zbadanie, a następnie przekazuje Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków. Wszystkie działania są więc szczegółowo dokumentowane, uwzględniając dokładną lokalizację odnajdywanych artefaktów.
Do zadań archeologa należy również dopełnienie wszelkich formalności, które dotyczą strony konserwatorskiej przedsięwzięcia, czyli między innymi złożenie wniosku WOUZ o wydanie pozwolenia na prowadzenie prac archeologicznych. Dokument ten musi uwzględniać aneksy w postaci oświadczenia o zagospodarowaniu terenu, zgody na przyjęcie znalezionych materiałów (jeśli takowe się pojawią) przez stosowną placówkę badawczą lub muzeum, a także mapkę obrazującą rzut inwestycji.
W przypadku, kiedy w trakcie nadzoru ujawnią się obiekty archeologiczne, obowiązkiem inwestora jest przeprowadzenie ratowniczych badań wykopaliskowych.
– informuje ekspert z firmy Tomasz Fudali Usługi Archeologiczne, oferującej nie tylko przeprowadzanie takich badań, ale również opracowywanie ich wyników, a także tworzenie raportów.
