Każdy przedsiębiorca, który korzysta ze środowiska zobowiązany jest do przygotowania sprawozdania środowiskowego i uiszczenia stosownych opłat. Pozwalają one finansować wszelkie przedsięwzięcia, związane z ochroną środowiska takie jak budowa oczyszczalni ścieków czy spalarni odpadów. W artykule przedstawiamy najważniejsze informacje związane z całą procedurą.

Czym jest sprawozdanie środowiskowe?

Każda osoba, która prowadzi własną działalność gospodarczą w mniejszym lub większym stopniu korzysta ze środowiska – chociażby poprzez użytkowanie samochodu na potrzeby działalności gospodarczej i rozliczanie w kosztach paliwa. W związku z powyższym, przedsiębiorca zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji emisji oraz obliczenia należnej opłaty za korzystanie ze środowiska. W zależności od obliczonej kwoty (powyżej 100 zł) należy złożyć sprawozdanie za korzystanie środowiska i ewentualnie uiścić opłatę (powyżej 800 zł). W szerokim rozumieniu sprawozdań środowiskowych mieszczą się również inne sprawozdania, np. o ilości wytworzonych odpadów, o wprowadzaniu opakowań na rynek oraz do KOBIZE (elektronicznie do końca lutego). Kto dokładnie zobowiązany jest do przygotowania zeznania środowiskowego?

Prawo Ochrony Środowiska narzuca obowiązek sporządzenia sprawozdań środowiskowych każdemu przedsiębiorcy – nawet zagranicznemu – który prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Taki obowiązek mają również osoby, które prowadzą działalność wytwórczą, związaną z uprawą rolną, hodowlą zwierząt, ogrodnictwem, warzywnictwem, leśnictwem czy rybactwem śródlądowym. Do przygotowania zeznania środowiskowego zobowiązane są też jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcą oraz osoby fizyczne, które korzystają ze środowiska w zakresie, który wiąże się z opłatą. Jak informuje specjalista z firmy Ars Vitae Anna Dorota Władyczka– od 2016 roku weszły w życie przepisy, na podstawie których zobowiązany podmiot może uzyskać zwolnienie z konieczności składania sprawozdania, o ile opłata środowiskowa nie przekroczy kwoty 100 złotych. W dalszym ciągu jednak ciąży na nim obowiązek prowadzenia emisji i przygotowania sprawozdania do KOBIZE. Przedawnienie składania sprawozdań liczy się tak, jak dla zobowiązań podatkowych, ponieważ opłaty za korzystanie ze środowiska są zobowiązaniem publicznoprawnym. Czyli, podmiot, który jest zobowiązany do sprawozdawczości, a nie wypełnił tego obowiązku, jeżeli postanowi uzupełnić zaległe sprawozdania, to w 2019 roku musi zrobić to za okres od 2013 roku włącznie.

Wiele osób uważa, że obowiązki prowadzania ewidencji, rejestracji opłat oraz sprawozdań dotyczą wyłącznie wielkich zakładów przemysłowych. Tym czasem nasze prawo dotyczy wszystkich podmiotów różnicując jedynie zakres obowiązków w zależności od skali, rodzaju i profilu działalności. Okazuje się, że są obowiązki które mogą dotyczyć np. szkoły ogrzewanej z własnej kotłowni i posiadającej pojedynczy klimatyzator lub piece do ceramiki opalane gazem; restauracji, która od czasu do czasu sprzedaje coś na wynos; podmiotu, który księguje koszty zakupu paliwa lub malej sprzedaży internetowej prowadzonej we własnym mieszkaniu. Często podmioty, które od lat rzetelnie prowadzą ewidencje mogą być zaskoczone, że zostanie ona uznana za nieprawidłową, bo np. nie uwzględniono farb olejnych używanych sporadycznie na podwórku do drobnych napraw lub zdziwić się, gdy przy oddawaniu złomu do skupu okaże się, że skup żąda numeru wpisu do BDO. Czasami złożony donos powoduje wizytę kontroli, i wielkie zaskoczenie, gdy uświadamiamy sobie jak wiele obowiązków nas jednak dotyczy.

Gdzie należy uiścić opłatę?

Przygotowane sprawozdanie środowiskowe wraz z wyliczoną opłatą należy złożyć w Urzędzie Marszałkowskim, któremu podlegamy zgodnie z miejscem siedziby podmiotu, w przypadku podmiotów, które mają wiele miejsc prowadzenia działalności, dodatkowo w województwie innym niż siedziby, w którym znajdują się instalacje powodujące emisję. Sprawozdanie do KOBIZE jest przekazywane elektronicznie do centralnej bazy danych. Sprawozdania i wykazy środowiskowe muszą zostać sporządzone według wzorów opublikowanych w dziennikach ustaw obowiązujących dla roku, którego dotyczy składane sprawozdanie. Sprawozdanie dotyczące emisji składane do Urzędu Marszałkowskiego (zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystanie ze środowisk) powinno się składać z karty zbiorczej oraz wykazów szczegółowych takich jak:

  • wprowadzenie gazów lub pyłów
  • pobór wód (do sprawozdań za lata 2013-2017)
  • wprowadzenie ścieków (do sprawozdań za lata 2013-2017)
  • składowanie odpadów.

Sprawozdania dotyczące gospodarki wodno-ściekowej począwszy od 2018 są składne do Polskich Wód. Sprawozdanie środowiskowe możemy przygotować samodzielnie. Wiele osób obawia się jednak o to, czy sporządza je w sposób prawidłowy. By uniknąć wątpliwości warto skorzystać z usług firmy, która zajmie się prowadzeniem sprawozdawczości na nasze zlecenie. Tym bardziej, iż w ostatnich latach przepisy zmieniają się często a w 2020 roku czeka nas kolejna rewolucja, związana z koniecznością wysyłania większości sprawozdań elektronicznie.

Co grozi za niezłożenie zeznania środowiskowego?

Kary za niedopełnienie obowiązku mogą być bardzo dotkliwe, o czym często zapominają przedsiębiorcy. Za niezłożenie zeznania środowiskowego grozi utrata prawa do uzyskania dotacji lub żądanie jej zwrotu, kara administracyjna oraz żądanie zapłaty mandatu wraz z karnymi odsetkami. Za niezłożenie lub złożenie po terminie sprawozdania dotyczącego wytwarzanych i przetwarzanych odpadów grozi mandat karny lub kara grzywny. Za złożenie sprawozdania o ilości wprowadzanych na rynek po terminie traci się prawo do skorzystania z pomocy de minimis na pokrycie opłaty za wprowadzanie do 1 tony opakowań rocznie. Ponadto najnowsze przepisy dotyczące uzyskiwania pozwoleń z ustawy o odpadach, zakazują wydania pozwolenia podmiotowi, który w ciągu 10 lat był trzykrotnie ukarany, w tym karami administracyjnymi związanymi z szeroko pojętą ochroną środowiska.

Jak można krótko podsumować najważniejsze obowiązki, które mogą dotyczyć podmiotów zgodnie z przepisami obowiązującymi w 2019 roku?

Podsumuję ogólne informacje, na temat tego, jakie rodzaje rejestracji/ewidencji/sprawozdań są wymagane w Polskim prawie i mogą dotyczyć każdego podmiotu:

  • korzystanie ze środowiska (sprawozdania i opłaty do Urzędu Marszałkowskiego)
  • korzystanie z wód, w tym odprowadzanie wód opadowych i ścieków (sprawozdania i opłaty do Polskich Wód)
  • wytwarzanie i przetwarzanie odpadów (ewidencja odpadów, sprawozdania roczne do Urzędu Marszałkowskiego, kary finansowe za niezłożenie sprawozdań, obowiązkowy wpis do BDO – Bazy Danych o Odpadach i kary finansowe za niedopełnienie rejestracji)
  • wprowadzanie opakowań i wybranych produktów na rynek (obowiązkowe sprawozdania, wpis do BDO – Bazy Danych o Odpadach i kary finansowe za niedopełnienie rejestracji, opłata edukacyjna, opłata produktowa, współpraca z organizacją odzysku oraz pomoc de minimis)
  • KOBIZE (Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami)
  • BDO – Baza Danych o Odpadach
  • PRTR – Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń – dotyczy zazwyczaj działalności o większej skali wpływu na środowisko
  • f-gazy – dotyczy rejestracji i sprawozdawczości związanej z substancjami kontrolowanymi używanymi m.in. w chłodniach i klimatyzatorach
  • ewidencja emisji – na jej podstawie przygotowuje się sprawozdania i nalicza opłaty
  • ewidencja odpadów – na jej podstawie przygotowuje się sprawozdania, opłaty dotyczą wyłącznie składowania odpadów
  • ewidencja opakowań i produktów – na jej podstawie przygotowuje się sprawozdania i nalicza opłaty.