Myśląc o darowiźnie, mamy raczej pozytywne skojarzenia. W końcu któż z nas nie chciałby otrzymać od rodziców lub dziadków mieszkania, samochodu lub pokaźnej sumy pieniędzy, bez konieczności zapłaty podatku? Niestety życie pisze różne scenariusze i czasem zdarza się tak, że darowizna staje się kością niezgody w rodzinie. W efekcie darczyńca decyduje się na jej odwołanie. Kiedy może to zrobić? Poprosiliśmy o wyjaśnienie prawników z Kancelarii Adwokackiej mec. Damiana Bossowskiego w Warszawie.

Czym jest darowizna?

Darowizna to umowa między darczyńcą a obdarowanym, przez którą ten pierwszy zobowiązuje się do „bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku”. Przedmiotem darowizny może być nieruchomość, gotówka, auto, drogi sprzęt RTV i każdy inny przedmiot, który ma określoną wartość rynkową. Aby zawrzeć umowę darowizny, potrzebne jest oświadczenie darczyńcy oraz oświadczenie woli o przyjęciu darowizny, które składa osoba obdarowana.

Co ważne, taka umowa może zostać zawarta ustnie, pisemnie lub w formie aktu notarialnego, który notabene jest wymagany przy przekazaniu nieruchomości. Darowiznę uznaję się za wiążącą, jeśli przedmiot umowy został wydany obdarowanemu. Jak informuje prawnik z Kancelarii Adwokackiej mec. Damiana Bossowskiego:

„W umowie darowizny darczyńca może zawrzeć polecenie w stosunku do osoby obdarowanej. Zwykle jest to warunek, na który godzą się obie strony np. dziadek przekaże wnuczce dom, jeśli ta ukończy studia wyższe, ojciec podaruje synowi nowy samochód, pod warunkiem, że podszkoli się on z techniki jazdy”.

Jak skutecznie odwołać darowiznę?

Odwołanie darowizny nie jest takie proste, jak mogłoby się wydawać. W większości przypadków konieczna jest pomoc doświadczonego adwokata. Kancelaria Adwokacka mec. Damiana Bossowskiego może się pochwalić dużym doświadczeniem w prowadzeniu tego typu spraw. Większość z nich została rozstrzygnięta na korzyść darczyńcy. Nieco łatwiej odwołać darowiznę niewykonaną niż wykonaną.

Aby to zrobić, darczyńca musi udowodnić, że przekazanie darowizny wpłynie na pogorszenie się jego sytuacji ekonomicznej, a co za tym idzie – uniemożliwi mu realizację usprawiedliwionych potrzeb życiowych. Z taką sytuacją możemy mieć do czynienia, gdy np. darczyńca straci pracę lub gdy np. z powodu choroby mocno zwiększą się jego koszty utrzymania.

Darowiznę niewykonaną można odwołać także wtedy, gdy osoba obdarowana nie spełniła ustalonego wspólnie z darczyńcą warunku przekazania nieruchomości/pieniędzy/innych dóbr materialnych. Posługując się przytoczonym wcześniej przykładem, wnuczka rzuciła studnia, syn nie zgłosił się na jazdy doszkalające.

Z kolei odwołanie darowizny wykonanej jest możliwe tylko wtedy, gdy osoba obdarowana wykaże się rażącą niewdzięcznością w stosunku do darczyńcy. „Rażąca niewdzięczność” to szerokie i nieprecyzyjne pojęcie, co utrudnia postępowanie w tego typu sprawach. Każdy przypadek należy rozpatrywać osobno. Zaprzestanie wizyt u babci po tym, jak przekazała ona wnukowi swoje mieszkanie w darowiźnie, nie zostanie uznane jako rażąca niewdzięczność, ale stosowanie wobec seniorki przemocy fizycznej lub psychicznej, już tak.