Władza rodzicielska to ogół obowiązków i praw rodziców względem dziecka, mający na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenie jego interesów. Jest to także stosunek prawny łączący bezpośrednio rodziców z małoletnim dzieckiem. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, którzy są obowiązani i uprawnieni do jej wykonywania. Kiedy dochodzi do jej ograniczania lub pozbawiania?

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

Zakres władzy rodzicielskiej obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania go, z poszanowaniem jego godności i praw. Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie pozbawia rodzica możliwości współdecydowania o istotnych sprawach dziecka. Rodzic, któremu ograniczono władzę rodzicielską, nadal ma prawo do kontaktów z dzieckiem. Prowadzeniem spraw tego typu zajmują się placówki takie jak Kancelaria Adwokacka Monika Malinowska-Wągrowska.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić, gdy brak jest porozumienia między rodzicami lub gdy jedno lub oboje z nich zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka. W takiej sytuacji sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę drugiego rodzica do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd określa, które obowiązki i prawa zostają ograniczone, a które pozostają wspólne dla obojga rodziców, np. decyzje dotyczące leczenia, edukacji czy wyjazdów zagranicznych.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Pozbawienie władzy rodzicielskiej to sytuacja, w której rodzic traci wszelkie prawo do podejmowania jakichkolwiek decyzji w sprawach dziecka. Może to dotyczyć obojga rodziców lub tylko jednego z nich, jeśli przyczyna pozbawienia dotyczy tylko jednego z rodziców. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej zachowuje prawo do osobistych kontaktów z dzieckiem, chyba że sąd wyda zakaz takich spotkań. Decyzja o pozbawieniu władzy rodzicielskiej może być podjęta przez sąd, gdy obowiązki i uprawnienia nie mogą być wykonywane z powodu trwałej przeszkody. Na przykład gdy rodzic zaginął, odbywa długą karę pozbawienia wolności, jest przewlekle chory czy wyjechał za granicę na stałe.

Dotyczy to też rodziców nadużywających władzy rodzicielskiej, czyli sprawujących opiekę nad dzieckiem w taki sposób, że dochodzi do jego szkody. Obejmuje to:

  • stosowanie przemocy fizycznej lub psychicznej,

  • nakłanianie dziecka do czynów prawnie zakazanych,

  • wykorzystywanie seksualne,

  • nadużywanie alkoholu lub zażywania niedozwolonych substancji,

  • namawianie dziecka do popełnienia przestępstw.

Pozbawieni władzy zostają też rodzice dopuszczający się zaniedbań obowiązków rodzicielskich. Takich jak głodzenie dziecka, pozwalanie na zażywanie przez dziecko używek albo zachowania niezgodne z prawem, porzucenie dziecka lub unikanie płacenia alimentów.