Choroba dwubiegunowa dotyka coraz więcej osób niezależnie od wieku. Przynależność do grupy etnicznej czy społecznej oraz płeć nie mają znaczenia. Szczególnie narażone są osoby młode, które nie przekroczyły 30. roku życia. Najnowsze wyniki badań wskazują, że chorych osób jest już 30 mln. Czym się wobec tego cechuje i jak ją rozpoznać? Jakie są metody leczenia?

Czym jest zespół afektywno-dwubiegunowy?

Choroba afektywno-dwubiegunowa (ChAD) niegdyś nazywane psychozą maniakalno-depresyjną lub cyklofrenią to zespół objawów depresyjno-maniakalnych. Często wiążą się z epizodami mieszanymi i okresami remisji. Pacjenci, u których zdiagnozowano ChAD, muszą przebywać pod stałą kontrolą specjalisty np. lekarza rodzinnego i psychologa.

W zaburzeniu afektywno-dwubiegunowym wyróżnia się następujące 7 podtypów:

  1. I typu. Epizody depresyjne. Połączone nierzadko z manią (I typu),

  2. II typu. Częstsze napady depresji, którym towarzyszy hipomania,

  3. III typu. Charakteryzuje się nawrotami stanów depresyjnych, maniakalnych czy hipomaniakalnych. Z reguły powodują je niewłaściwie dobrane, zbyt silne antydepresanty. Mogą się wiązać z nadużywaniem substancji np. alkoholu.

  4. Okresowe epizody. Poszczególne fazy są zależne od pór roku.

  5. Cyklotymię. Zaburzenia nastrojów współistniejące z dystymią i hipomanią.

  6. Łagodne stany. Cechy dwubiegunowości występują w różnym układzie i natężeniu.

  7. Jednobiegunową manię. Trudna do rozpoznania odmiana, w której pojawiają się jedynie nastroje maniakalne lub hipomaniakalne. Depresja zwykle nie występuje.

Jakie są objawy choroby dwubiegunowej?

Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej zależą od rodzaju fazy (epizodu). W przypadku depresyjnej odmiany u chorych osób występuje często zmęczenie, spowolnienie myślenia i mowy, zaburzenia (pamięci czy koncentracji), ogólne osłabienie (utrata energii), a także psychoruchowe zahamowanie. Mogą się poza tym pojawić myśli depresyjne, a rzadko, urojenia czy halucynacje słuchowe. Epizod (hipo)maniakalny cechuje się nadmierną ekscytacją, euforią i ogólnym wzrostem energii i aktywności. Do tego dochodzi gonitwa myśli, niedobór lub brak snu, wysoka samoocena i wzrost popędu seksualnego oraz spontaniczne, impulsywne zachowania np. lekkomyślne wydawanie pieniędzy. Z reguły manii współtowarzyszy depresja. Nieleczona depresja dwubiegunowa może prowadzić do uzależnień np. od alkoholu, hazardu czy innych używek. Poza tym rozróżnia się epizody mieszane oraz okresy remisji. Ważne: Nasilone symptomy oznaczają konieczność złożenia wizyty  u lekarza np. w przychodni prywatnej!

Diagnoza i leczenie zaburzenia afektywnego dwubiegunowego

Rozpoznanie dwubiegunowości poprzedza wywiad lekarski oraz przeprowadzenie klinicznego obrazu. Diagnozę opiera się na przyczynach m.in. zaburzeniach neurologicznych w mózgu lub niedoczynności tarczycy, a także uwarunkowaniach genetycznych. Oprócz tego w diagnozie pomocny jest specjalny test na chorobę dwubiegunową. Kwestionariusze z pytaniami na temat np. zmian nastrojów umożliwiają określenie okresu występowania danych zachowań i ich wpływu na kontakty społeczne. Pozwalają również kontrolować chorobę i monitorować skuteczność terapii.

Po zdiagnozowaniu przez psychiatrę tzw. depresji dwubiegunowej rozpoczyna się terapię. Niestety leczenie jest długotrwałe i trwa w zasadzie przez całe życie. Kompleksowa terapia obejmuje:

  • Farmakoterapię. Podawane w różnych okresach choroby leki w celach profilaktycznych i zapobieganiu jej nawrotu. Najczęściej pacjentowi przypisuje się leki normotymiczne, czyli tzw. stabilizatory nastroju. Działają przeciwdepresyjnie i przeciwmaniakalnie. W zależności od fazy łączy się je z lekami nasennymi czy przeciwpsychotycznymi. Ich zażywanie powinno być zgodne ze wskazaniami lekarza lub farmaceuty.

  • Psychoedukację. Ćwiczenia polegające na rozwijaniu zainteresowań i zdolności pacjentów oraz kontrolowaniu zmian nastrojów i zachowań.

  • Psychoterapię. Łączona z psychoedukacją i terapią rodzinną, obecnie skupia się na terapii poznawczo-behawioralnej i interpersonalnej.

W przypadku stałych zmian nastroju czy przedłużających się stanów depresyjno-maniakalnych warto udać się do specjalisty. Odpowiednie wsparcie i psychoedukacja umożliwi normalne funkcjonowanie.