Hialuronidaza to enzym wytwarzany przez bakterie oraz niektóre komórki naszego organizmu. Stanowi jeden ze składników jadu owadów takich jak pszczoły, osy czy szerszenie, a także białka bydlęcego i owczego. Stosowana jest w wielu dziedzinach medycyny, między innymi w ortopedii, dermatologii i ginekologii. W artykule przedstawiamy zastosowanie hialuronidazy w medycynie estetycznej.

Zasady stosowania hialuronidazy

Zabiegi z wykorzystaniem różnego rodzaju wypełniaczy należą do najpopularniejszych na gruncie medycyny estetycznej. W Europie w tym charakterze wykorzystuje się ponad sto sześćdziesiąt preparatów, jednak żaden nie może zostać uznany za idealny wypełniacz, a to ze względu na możliwość wystąpienia reakcji niepożądanych. Najczęściej stosowanym przez lekarzy jest tu kwas hialuronowy. Powodem jest możliwość leczenia powikłań i usuwania ich skutków za pomocą hialuronidazy. Wśród przyczyn powstawania powikłań po iniekcji kwasu hialuronowego wymienić należy:

  • brak aseptyki podczas zabiegu,
  • nieodpowiednią jakość wypełniacza,
  • przewlekłe ukryte ogniska zapalne u osoby poddającej się zabiegowi,
  • wielokrotne iniekcje różnymi wypełniaczami,
  • choroby skóry.

Użycie hialuronidazy wskazane jest przede wszystkim w przypadku ziarniaków typu ciała obcego, czyli biofilmów bakteryjnych oraz powikłań naczyniowych. Przed podaniem preparatu należy jednak wykluczyć alergię na jad owadów błonkoskrzydłych. W tym celu przeprowadza się test śródskórny, a także dodatkowo test skin prick alergenów takich jak histamina, test kontrolny, test wołowy lub owczy. Iniekcja hialuronidazy jest możliwa jedynie przy uzyskaniu wyniku ujemnego i wykonywana pod trzech dniach od wykonania testu. Ogromny wpływ na efekty leczenia, jak podkreśla dermatolog i alergolog, prof. dr hab. Romuald Olszański, ma stosowanie zawsze hialuronidazy jednej firmy, z aktualną datą ważności. Błędnie przeprowadzony wywiad przed zabiegiem może sprawić, że terapia będzie długotrwała i nieskuteczna.

Alergia i możliwe powikłania

Hialuronidaza to białko pochodzenia zwierzęcego, otrzymywane z jąder owczych lub bydlęcych. Od lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku wykorzystywana jest między innymi w okulistyce, anestezjologii czy chirurgii plastycznej. Medycyna estetyczna korzysta z jej możliwości od ponad piętnastu lat. W rzadkich przypadkach hialuronidaza może wywoływać nadwrażliwość natychmiastową lub opóźnioną. Najczęściej występującym objawem jest odczyn miejscowy w formie obrzęku, rumienia i świądu, niekiedy pojawia się też pokrzywka oraz obrzęk naczynioruchowy. Test śródskórny odczytywany po piętnastu i trzydziestu minutach pozwala wykluczyć alergię natychmiastową, natomiast w celu wykluczenia alergii opóźnionej należy poczekać z iniekcją preparatu i wykonać ją dopiero po upływie siedemdziesięciu dwóch godzin od wykonania testu.

Jak już wspomnieliśmy wyżej, hialuronidaza podawana jest w leczeniu niepożądanych zmian wywołanych iniekcją kwasu hialuronowego podczas zabiegów między innymi wypełniania zmarszczek, modelowania ust czy wolumetrii twarzy. Główne wskazania do zastosowania hialuronidazy to ziarniaki typu ciała obcego, czyli tzw. biofilmy bakteryjne, a także powikłania naczyniowe. Biofilmy bakteryjne występują po upływie od kilku tygodni do kilku miesięcy po zabiegu medycyny estetycznej z użyciem kwasu hialuronowego. Początkowo pojawia się zaczerwienienie i bolesne stwardnienie. W kolejnym etapie, jeśli nie podjęto leczenia, tworzy się ropień, z którego po drenażu wypływa ropa oraz zdegradowany wypełniacz. W takim przypadku terapia obejmować będzie kilka kroków; wspomniany już drenaż ropnia, posiew, iniekcję hialuronidazy i antybiotykoterapię. Biofilmy wywoływane są przez bakterie zdolne do wytwarzania długotrwałego zakażenia i mogą przedostać się do organizmu, jeśli podczas zabiegu nie zostanie zachowana prawidłowa antyseptyka.

Kwas hialuronowy a wzrok

Innym działaniem niepożądanym, które może powstać już podczas iniekcji kwasu hialuronowego, są powikłania naczyniowe. Pierwszym objawem jest tu zbielenie skóry oraz ból, który wywołany jest najczęściej przez ucisk wypełniacza na naczynie krwionośne. Następnie, po kilkunastu minutach, pojawia się sinica siateczkowata, natomiast po kilku dniach – martwica. Z dużym ryzykiem wystąpienia powikłań wiąże się przede wszystkim iniekcja kwasu hialuronowego w okolicę międzybrwiową oraz okolicę nosa, gdzie zlokalizowane są odgałęzienia tętnicy ocznej. Powikłania naczyniowe mogą wystąpić również w wyniku uciśnięcia tętnicy wargowej górnej lub tętnicy wargowej dolnej przez kwas hialuronowy w efekcie zabiegu powiększania ust. Co ważne, przebieg naczyń na twarzy może być różny, co powoduje nieprzewidywalność zabiegów. Z tego też powodu wstrzyknięcie wypełniacza do grzbietowej tętnicy nosa może prowadzić do utraty wzroku już w momencie iniekcji preparatu również w wyniku ucisku. Natychmiastowe podanie hialuronidazy w odpowiedniej dawce w okolice, gdzie zaaplikowano kwas hialuronowy, prowadzić będzie do rozpuszczenia kwasu i ustąpienia skutków zatoru.