Prawo spadkowe to dziedzina prawa, która reguluje zasady przenoszenia majątku zmarłego na jego spadkobierców. W Polsce obowiązują różne porządki dziedziczenia - ustawowy i testamentowy, których zastosowanie zależy od tego, czy spadkodawca sporządził ostatnią wolę oraz jaka pozostała po nim rodzina. W niniejszym artykule przedstawię najważniejsze informacje dotyczące polskiego prawa spadkowego oraz procedury dziedziczenia.
Dziedziczenie ustawowe - kiedy następuje i jakie są zasady?
Dziedziczenie ustawowe ma miejsce wówczas, gdy zmarły nie pozostawił po sobie testamentu lub gdy testament jest nieważny. W takiej sytuacji majątek zmarłego zostaje podzielony między spadkobierców ustawowych, którymi są najbliżsi krewni zmarłego. Polskie prawo spadkowe określa kolejność dziedziczenia na podstawie pokrewieństwa oraz małżeństwa. Na pierwszym miejscu znajdują się dzieci i małżonek zmarłego, następnie rodzice, rodzeństwo i ich dzieci, a na końcu dalsi krewni. Jeśli żadnych spadkobierców nie ma, majątek przypada Skarbowi Państwa.
Testament jako wyraz ostatniej woli zmarłego
Testament to dokument, w którym zmarły wyraża swoją ostatnią wolę dotyczącą podziału majątku po jego śmierci. W Polsce istnieją różne formy testamentu, podstawową jest testament pisemny, tzw. holograficzny (sporządzony własnoręcznie przez zmarłego), ale też notarialny (sporządzony przez notariusza). Testament może być zmieniony lub odwołany przez zmarłego w dowolnym momencie przed jego śmiercią. Ważne jest, aby testament spełniał wymogi formalne przewidziane przez prawo, ponieważ w przeciwnym razie może zostać uznany za nieważny. W przypadku sporządzenia testamentu, spadkobiercy ustawowi mogą zostać wyłączeni z dziedziczenia lub otrzymać mniejszy udział w spadku.
Postępowanie spadkowe i obowiązek zgłoszenia spadku
Po śmierci osoby posiadającej majątek na terytorium Polski, wszczyna się postępowania spadkowe - m.in. o stwierdzenie nabycia spadku oraz o dział spadku. Celem tych postępowań jest ustalenie spadkobierców, podział majątku oraz m.in. rozliczenie należności z tytułu uregulowanych przez spadkobierców długów zmarłego. Postępowanie spadkowe prowadzone jest przez sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego lub miejsca położenia jego majątku. Spadkobiercy mają obowiązek zgłosić nabycie spadku we właściwym urzędzie skarbowym w terminie 6 miesięcy od dnia śmierci zmarłego lub od dnia prawomocności postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. W przypadku niezgłoszenia spadku, spadkobierca może zostać ukarany grzywną. Porad prawnych w tym zakresie udziela m.in. Kancelaria Adwokacka Anna Plewa z Nowego Targu.
Ochrona praw spadkobierców i zachowek
Polskie prawo spadkowe chroni prawa spadkobierców, zwłaszcza tych, którzy mogliby zostać niesprawiedliwie pominięci w testamencie. Dlatego wprowadzono instytucję zachowku, która gwarantuje najbliższym krewnym zmarłego (dzieciom, małżonkowi, rodzicom) prawo do części spadku, niezależnie od treści testamentu. Wysokość zachowku zależy od stopnia pokrewieństwa oraz wartości majątku zmarłego. Jeśli spadkobierca uważa, że jego prawa zostały naruszone, może wystąpić na drogę sądową w celu dochodzenia swoich roszczeń.
