W branży budowlanej szczególną rolę odgrywa kruszywo naturalne, które stanowi przede wszystkim podstawowy składnik zapraw oraz betonu. Jego pozyskanie jest możliwe między innymi dzięki metodom odkrywkowym w kopalniach żwiru i piasku. Dzieli się je ze względu na stopień uziarnienia, gęstość, jak również metody otrzymywania. Niebagatelną rolę w utrzymaniu jakości produktu odgrywa sposób składowania surowca.
Czym są kruszywa naturalne?
Inaczej nazywa się je również kruszywami pochodzenia mineralnego. Występują w przyrodzie i są rozdrabniane w konsekwencji procesu erozji skał. Ich pozyskanie może odbywać się również w wyniku mechanicznego rozdrobnienia skał litych. Najczęściej pozyskuje się je ze złóż znajdujących się w zbiornikach wodnych, tj. rzekach. Głównie jednak z akwenów wodnych (istniejących lub powstałych na skutek eksploatacji) położonych na terenach kopalń kruszyw przy pomocy metody odkrywkowej, jak ma to miejsce w przypadku Centrum Kruszyw i Opału Karkowski Kruszywa. Siedziba firmy zajmującej się sprzedażą kruszyw oraz opału różnego rodzaju, Karkowski Kruszywa, mieści się w województwie mazowieckim, a dokładniej w Pułtusku. W ofercie przedsiębiorstwa znajdują się przede wszystkim kruszywa budowlane, takie jak piasek, żwir, pospółka, podsyp oraz grys granitowy. Dodatkowo w asortymencie znaleźć można korę kamienną, czarną i zwykłą, przesiewną ziemię oraz kostkę brukową granitową.
Surowce mineralne wykorzystuje się do produkcji kruszyw sztucznych, czyli takich, które poza obróbką mechaniczną, są także poddawane kształtowaniu termicznemu. Do podstawowego materiału naturalnego tego rodzaju można zaliczyć: piasek, żwir, pospółkę (mieszanka dwóch pierwszych).
Jak dzieli się kruszywa mineralne?
Wśród klasyfikacji wyróżnia się trzy podstawowe, które uwzględniają gęstość objętościową, sposób uzyskania oraz uziarnienie. Pierwsze z wymienionych odnosi się do stosunku masy kruszywa do jego objętości. W ten sposób wyróżnia się surowiec lekki (mniej niż 1800 kg/m3), zwykły (1800-3000 kg/m3) oraz ciężki (powyżej 3000 kg/m3). Ze względu na metodę otrzymywania zaś kruszywa naturalne dzielą się na dwie grupy:
łamane – powstają na skutek mechanicznego rozdrobnienia skał litych;
niekruszone – po ich wydobyciu są gotowe do wykorzystania bądź poddaje się je płukaniu oraz frakcjonowaniu, aby pozbyć się szkodliwych zanieczyszczeń w formie pyłów i cząstek organicznych.
Ostatni podział z kolei uwzględnia uziarnienie, czyli wielkość poszczególnych ziaren. Fachowo nazywa się je frakcją kruszywa. Pomiaru i segregacji dokonuje się z zastosowaniem sit. Według tego można wymienić trzy podstawowe grupy:
kruszywo drobne (ziarna do 2 mm);
kruszywo średnie (ziarna pomiędzy 2 a 63 mm);
kruszywo grube (ziarna powyżej 63 mm).
W związku z tym, że pospółka stanowi mieszaninę żwiru oraz piasku, nazywa się je kruszywem o uziarnieniu ciągłym, które składa się z ziaren o różnej średnicy.
Jakie zastosowanie mają kruszywa mineralne?
Przede wszystkim kruszywo jest na szeroką skalę wykorzystywane w budownictwie. Żwir oraz piasek, które spełniają normę PN-EN 12620 + A1:2010 stanowią integralny składnik mieszanek betonowych, w tym bardzo popularnego betonu towarowego. Ostatni z wymienionych ma także znaczenie przy produkcji tak zwanej galanterii budowlanej, czyli między innymi kostki brukowej. Również podsypki służące wyrównaniu twardego podłoża realizuje się przy pomocy drobnego kruszywa. Wspomniany piasek oferowany m. in. przez kopalnię Karkowski Kruszywa stanowi surowiec przydatny do aranżacji terenów rekreacyjnych – plaże, kąpieliska, boiska sportowe, place zabaw, parkury, trasy biegowe, ścieżki tematyczne itp. Jeżeli natomiast piasek posiada odpowiedni atest higieniczny, to można nim również wypełniać piaskownice i inne podobne miejsca służące do zabaw dla dzieci. W okresie zimowym drobne kruszywo wykorzystuje się także jako materiał polepszający jakość oblodzonych dróg i chodników.
Żwir stosuje się również w budownictwie infrastruktury drogowej oraz kolejowej. Kruszywo grube ma niebagatelne znaczenie jako wypełnienie przestrzeni między podkładami kolejowymi. Dzięki niemu są one stabilizowane, a ponadto dobrze przenoszą ciężar oraz wibracje wytwarzane przez przejeżdżający pociąg lub tramwaj. Ponadto hamują wzrost chwastów, traw i odwodniają podłoże, dzięki czemu na torowisku nie tworzą się kałuże. Tego rodzaju podsypka ogranicza emitowany hałas. Znajduje też swoje zastosowanie jako surowiec utwardzający podłoże.
Jak przechowuje się kruszywo?
Najważniejsze dla zachowania odpowiedniej jakości dystrybuowanych kruszyw jest uchronienie go od zanieczyszczeń takich jak gruz, pyły, glina, ziemia, korzenie, torf, rośliny. Stąd też w zakładach eksploatacyjnych bardzo często materiał poddaje się płukaniu. Ważne jest zabezpieczenie surowca przed nadmiernym zawilgoceniem na skutek intensywnych opadów atmosferycznych. Niedopilnowanie tych dwóch aspektów sprawia, że kruszywo nie jest zdatne do użytku, a w szczególności do sporządzania zapraw oraz betonu. Przedsiębiorstwa wydobywające i sprzedające surowiec, takie jak Karkowski Kruszywa, są zobligowane do spełniania restrykcyjnych standardów, dzięki czemu oferowany produkt może otrzymać oznaczenie CE (zgodność z dyrektywami europejskimi).
