Jak sama nazwa wskazuje, ściernice trzpieniowe zbudowane są z trzpienia, na którego końcu zamocowany jest materiał ścierny o różnej grubości ziaren, twardości, a nawet o odmiennym kształcie całego narzędzia. Rodzajów tego typu wyrobów ściernych jest zatem wiele. Bardzo ważny ich podział można wyszczególnić, kierując się normą ISO 525. Jakie ściernice trzpieniowe są produkowane zatem z zachowaniem tych wytycznych?
Kształt ściernic trzpieniowych zgodny z DIN 69180
Norma ISO 525 odnosząca się do ściernic trzpieniowych dzieli tego typu narzędzia ścierne między innymi ze względu na kształt. Mowa o formach zgodnych z kolejną restrykcyjną regulacją, czyli DIN 69180. Według niej wyróżnić można ściernice walcowe (ZY), ściernica kulisto-walcowe (WR), ściernice stożkowe (KE), ściernice ostrołukowe (SP), ściernice kuliste (KU), a także ściernice garnkowe (TO). Ich dwuliterowe symbole znaleźć można zatem na sprzedawanych opakowaniach takich produktów, a oznaczenia te szczególnie przydatne są przy zakupach internetowych. Co jeszcze warto wiedzieć o kształtach ściernic trzpieniowych i ich kategoryzacji?
Niektóre produkty produkowane są nie w oparciu o normę DIN, ale według przepisów ANSI B74.2. Są to regulacje stosowane przez producentów amerykańskich, którzy dzielą ściernice trzpieniowe na te w serii W (ściernice walcowe z podanymi wymiarami w calach) i na ściernice serii A oraz B (pozostałe kształty wcześniej wymienione dla normy DIN).
Wymiary ściernic oraz trzpieni
Kolejny podział ściernic trzpieniowych, a uszczegółowiając ich parametr użytkowy ważny przy doborze narzędzia do konkretnego zastosowania to wymiary materiału ściernego oraz samego trzpienia. W pierwszym przypadku spotkać można się często z odmianami 3 x 6 mm; 20 mm x 25 mm; a także 50 x 13 mm. Oznaczenia takich narzędzi związane są bezpośrednio z ich wymiarami, a producenci i dystrybutorzy opisują produkty pierwszymi cyframi średnicy ścierniwa oraz jego wysokości (Przykład: 3 x 6 mm oznaczenia 0306; 20 mm x 25 mm oznaczenie 2025; 50 x 13 mm oznaczenie 5013).
Jeśli chodzi o wymiar trzpienia, na ogół mają one kilka centymetrów. Oznaczenie według ISO 525 dzieli je zaś na:
trzpienie o średnicy 3 mm i długości 30 mm – oznaczenie 3,
trzpienie o średnicy 6 mm i długości 40 mm – oznaczenie 6,
trzpienie o średnicy 8 mm i długości 40 mm – oznaczenie 8.
Ścierniwo ściernic trzpieniowych
Ściernice trzpieniowe zawsze należy też rozróżniać, weryfikując rodzaje zastosowanego ścierniwa. Jego rodzaj wpływa bowiem na metodę obróbki oraz przeznaczenie dla konkretnego materiału. Wyszczególnić można zatem następujące ścierniwa i ich oznaczenia:
korundowe szlachetne ciemnoczerwone (AD),
korundowe szlachetne białe (AW),
korundowe szlachetne różowe (AR),
korundowe normalne (AN),
korundowe sferyczne (AH),
korundowe mieszane (np. AD+AW, czyli ADW),
z węglika krzemu zielonego (CN),
z węglika krzemu szarego (CU),
z korundu ceramicznego (CO).
Ponadto istotne jest też oznaczenie wielkości ziaren ściernic, wśród których najbardziej popularne są wersje 24, 30, 46, 60, 80 i 100 (D x T [mm]). Takie modele narzędzi ściernych trzpieniowych bez trudu można znaleźć w ofercie niemieckiego dystrybutora PFERD VSM, którego siedziba mieści się w Kostrzynie Wielkopolskim. Reprezentuje on interesy handlowe dwóch dużych marek producenckich tj. koncernu PFERD oraz VSM.
Stopnie twardości oraz gęstość struktury ściernic
Każda ściernica prócz podanej wielkości ziaren musi mieć również określony stopień twardości oraz gęstość struktury. Stopniowanie twardości odbywa się według normy ISO 525 na podstawie 7 kategorii i 3-4 literek podających wartości pośrednie. Tym samym wymienić można:
ścierniwa wyjątkowo miękkie: A, B, C,D;
ścierniwa bardzo miękkie: E, F, G;
ścierniwa miękkie: H, I, J, K;
ścierniwa średnie: L, M, N, O;
ścierniwa twarde: P, Q, R, S;
ścierniwa bardzo twarde: T, U, V, W;
ścierniwa wyjątkowo twarde: X, Y, Z.
Wspomniana gęstość struktury to zaś skala od 1 do 14, gdzie im niższa wartość, tym wyższa gęstość (ściernice o gęstości 14 mają strukturę porowatą zwaną też otwartą).
Spoiwo ścierni oraz oznaczenie charakteryzujące wykonanie
Norma ISO 525 wyznacza również podział ściernic i ich oznaczenia (ostatnie na) według rodzaju spoiwa oraz cech szczególnych. Tym samym na opakowaniach takich narzędzi ściernic można znaleźć symbol V oznaczający spoiwo ceramiczne lub symbol B wskazujący na spoiwo z żywic syntetycznych. Dlaczego ich rozróżnienie jest tak ważne? Przede wszystkim typ spoiwa wpływa na zastosowanie danej ściernicy trzpieniowej. Te ze spoiwem z żywic syntetycznych głównie używa się przy obróbce stali nierdzewnej, a ścierniwa ceramiczne nadają się między innymi do pracy z gumą, aluminium, stalą zwykłą czy z włóknami szklanymi.
Tu warto przejść do kolejnego oznaczenia, które dzieli się na angielską nazwę obrabianego materiału (np. STEEL/INOX/RUBBER) oraz na technikę pracy tj. do uniwersalnego zastosowania lub do obróbki krawędzi (do nazwy angielskiej dopisywane jest wtedy EDGE np. STEEL EDGE).
Przykład oznaczenia ściernicy trzpieniowej według normy ISO 525:
ZY 2025 6 ADW 30 M 5 V STEEL – ściernica trzpieniowa walcowa o wymiarach ściernicy 20 x 25 mm i trzpienia 6 mm, która wykonana jest z korundu mieszanego szlachetnego ciemnoczerwonego i białego o wielkości ziaren 30 i stosunkowo dużej gęstości struktury. Ściernica ta posiada spoiwo ceramiczne i stosowana jest głównie do stali i uniwersalnej jej obróbki.
