Dziedziczenie jest procesem prawnym, który po śmierci osoby przekazuje jej majątek na rzecz innych osób. W Polsce istnieją dwa podstawowe rodzaje dziedziczenia - ustawowe oraz testamentowe. W niniejszym artykule omówimy różnice między tymi dwoma rodzajami dziedziczenia, a także przedstawimy najważniejsze informacje, które powinien znać każdy spadkobiorca.
Dziedziczenie ustawowe
Dziedziczenie ustawowe dotyczy sytuacji, gdy zmarły nie pozostawił po sobie testamentu lub jego testament został uznany za nieważny. W takiej sytuacji majątek zmarłego zostaje rozdzielony według przepisów kodeksu cywilnego. Dziedziczenie ustawowe opiera się na zasadzie, że majątek przechodzi na najbliższych krewnych zmarłego.
W przypadku dziedziczenia ustawowego istotne jest ustalenie kolejności spadkobierców. Kodeks cywilny wskazuje następujące grupy spadkobierców, które dziedziczą kolejno po sobie (tzw. ordynacja dziedziczenia):
Grupa I - dzieci zmarłego, małżonek i ich potomstwo
Grupa II - rodzice zmarłego, rodzeństwo i ich potomstwo
Grupa III - dziadkowie zmarłego oraz ich dzieci i potomstwo
Grupa IV - pradziadkowie zmarłego i ich potomstwo
Jeżeli w danej grupie nie ma żyjących spadkobierców, dziedziczenie przechodzi na kolejną grupę. Warto również zaznaczyć, że małżonek zmarłego dziedziczy wraz z każdą z grup, jednak jego udział w spadku różni się w zależności od obecności innych spadkobierców.
Dziedziczenie testamentowe
Dziedziczenie testamentowe to sytuacja, gdy zmarły pozostawił po sobie testament, czyli akt prawny, w którym wyraził swoją wolę co do rozporządzenia swoim majątkiem po śmierci. Testament może być sporządzony w formie pisemnej, notarialnej lub szczególnej (np. w sytuacji zagrożenia życia).
W testamencie zmarły może wyznaczyć dowolne osoby jako swoich spadkobierców, a także określić jak majątek ma być podzielony między nimi. Warto jednak pamiętać o istnieniu tzw. zachowku, czyli części spadku przysługującej z mocy prawa najbliższym krewnym (dzieciom, małżonkowi oraz rodzicom), których zmarły nie może wydziedziczyć bez ważnego powodu.
Zarówno w przypadku dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego, spadkobiercy są zobowiązani do zapłaty długów spadkowych, które mogą obejmować np. zobowiązania zmarłego, koszty pogrzebu czy opłaty sądowe. Jeżeli wartość długów przewyższa wartość spadku, spadkobiercy mają prawo do tzw. odrzucenia spadku, co musi nastąpić w określonym terminie. Porady prawne w tym zakresie oferuje Kancelaria Adwokacka Magdalena Koźlik z Rybnika.
Ważne informacje dla spadkobiorców
Każdy spadkobiorca powinien mieć świadomość swoich praw i obowiązków wynikających z dziedziczenia. W przypadku dziedziczenia testamentowego istotne jest sprawdzenie ważności testamentu oraz ewentualne dochodzenie swoich praw w przypadku jego zakwestionowania. Warto również pamiętać o obowiązku zgłoszenia spadku oraz uregulowania wszelkich spraw podatkowych związanych z przejęciem majątku.
W przypadku wątpliwości co do swojej sytuacji prawnej jako spadkobiorca, można skonsultować się z adwokatem lub radcą prawnym specjalizującym się w prawie spadkowym. Dzięki temu można uniknąć nieporozumień oraz upewnić się, że nasze prawa jako spadkobiorcy zostaną właściwie zabezpieczone.
