Umowy dożywocia są w Polsce coraz bardziej popularne. Stanowią one dla osób starszych sposób na zagwarantowanie sobie spokojnej starości przy równoczesnym zabezpieczeniu swoich najbliższych. Umowy o dożywocie dotyczą bowiem przekazania praw własności do nieruchomości w zamiast za gwarancję opieki i pielęgnacji do końca życia. By taka umowa mogła jednak rodzić skutki prawne, musi być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Warto też przy jej konstruowaniu konsultować się z kancelariami adwokackimi m.in. specjalizującymi się w prawie cywilnym i spadkowym. W Łodzi swoją pomoc oferuje mecenas David Deczyński.
Czym jest umowa dożywocia?
Umowa dożywocia przewiduje przeniesienie praw własności nieruchomości na inny podmiot w zamian za dożywotnie utrzymanie, pielęgnację w chorobie oraz godny pochówek po śmierci. Najczęściej stronami umowy są: osoba starsza – zwana dożywotnikiem – oraz jej bliski, będący podmiotem przyjmującym nieruchomość (w umowie zwany jest on nabywcą). Nie brakuje jednak w Polsce spraw, które dotyczą zawierania umów dożywocia z instytucjami. Prawo jasno wskazuje bowiem, że dożywotnikiem może być tylko i wyłącznie osoba fizyczna z pełną zdolnością prawną, a nabywcą może zostać zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna (np. organizacja kościelna, fundacja).
Warte podkreślenia jest również to, że umowa o dożywocie różni się znacznie od umowy darowizny. Przede wszystkim nie stosuje się bowiem przy niej przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących darowizny, w tym również tych związanych z zachowkiem. Tym samym dożywotnik już za życia reguluje sprawy testamentowe w rodzinie i jasno wskazuje to, kto będzie dysponował określoną w umowie dożywocia nieruchomością. Nią może być zarówno grunt, jak i dom, mieszkanie, domek rekreacyjny czy też lokal użytkowy. Mienie to nie podlega podziałowi w ramach spadku.
Co zawiera umowa o dożywocie?
Konstruowanie umów o dożywocie powinno zlecać się adwokatom, którzy zadbają o interesy dożywotnika. Mecenas David Deczyński zawsze objaśnia całą procedurę zawarcia umowy stronom, proponując zapisy obopólnie korzystne. Rekomendowane jest również to, by umowa o dożywocie, która koniecznie musi być zawarta w formie aktu notarialnego, była dokumentem obszernym. Im precyzyjniejsza jest treść umowy, tym dożywotnik może czuć większy spokój. Szczególnie jest to ważne w przypadku przekazania praw do nieruchomości osobom spoza rodziny czy kręgu znajomych.
Jeśli chodzi zatem o elementy umowy dożywocia, składa się ona na dwie części. Pierwsza dotyczy przeniesienia prawa własności nieruchomości, a druga określa zobowiązania nabywcy wobec dożywotnika. To one powinny być szczegółowo opisane z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb osoby zbywającej nieruchomość. Oczywiście przepisy prawa wskazują zakres zobowiązań nabywcy, ale nie określają np. standardu życia, jaki oczekuje dożywotnik. Uzupełnienie umowy o precyzyjne zapisy pozwala na uniknięcie przyszłym nieporozumień między stronami. Jest to też wspomniana gwarancja interesów dla dożywotnika.
Umowa o dożywocie a renta
Adwokat David Deczyńskim tłumaczy, że przepisy prawa dotyczące umowy o dożywocie wskazują dwie sytuacje, w których istnieje możliwość zmodyfikowania dokumentu tak, by dożywotnik zamiast pełnej opieki uzyskał rekompensatę w postaci renty.
Pierwszy przypadek zachodzi wtedy, kiedy między zbywcą a nabywcą wytworzyły się stosunki, które uniemożliwiają wykonywanie zapisów umowy w sposób, w jaki zostały one określone. Dotyczy to np. konfliktów między stronami. Druga sytuacja jest zaś wtedy, kiedy nabywca umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość – dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.
