Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowią, iż w przypadku rozkładu pożycia małżeńskiego każdy z małżonków może zażądać od sądu orzeczenie separacji. Takie rozwiązanie jest coraz częściej wykorzystywane w Polsce, a może być traktowane w różnoraki sposób. Dla niektórych jest to sposób na załagodzenie konfliktu, przemyślenie spraw rodzinnych i próbę odbudowania związku. Dla innych zaś separacja stanowi pierwszy kroku ku rozwodowi. Czym jest ona zaś w świetle polskiego prawa i jakie niesie skutki prawne? O tym opowiada adwokat Marek Skupień z Wodzisława Śląskiego.

Czym tak naprawdę jest separacja?

O separacji można mówić w dwojaki sposób. Często można spotkać się zatem z terminem separacji faktycznej, w której pożycie małżonków uległo zupełnemu rozkładowi, a para bez sądowego orzeczenia postanawia prowadzić oddzielnie życie. Takie rozwiązanie wielokrotnie rekomendują terapeuci dla par. Separacja prawa jest zaś bardziej złożona, ponieważ sytuację rodzinną reguluje orzeczenie sądowe, które wywołuje określone skutki. Adwokat Marek Skupień wyjaśnia zatem, iż w świetle prawa separacją jest właśnie owo orzeczenie sądowe. Kiedy może być ono wydane?

Przesłanką do orzeczenia separacji jest przede wszystkim zupełny rozkład pożycia małżonków. W porównaniu z rozwodem nie ma zatem mowy o rozkładzie trwałym, a co za tym idzie, istnieje możliwość odbudowania związku. Niestety w wielu przypadkach orzeczenie o separację jest jedynie przygotowaniem się małżonków do sprawy rozwodowej. Sąd nie wyda jednak wyroku o separację w przypadku, w którym mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci.

Jakie skutki prawne niesie separacja?

W uproszczeniu można przyjąć, iż separacja to orzeczenie sądowe, a rozwód jest wyrokiem. Nie oznacza to jednak tego, że w pierwszym przypadku nie dochodzi do poważnych skutków prawnych, które małżonkowie muszą brać pod uwagę. Jak tłumaczy mecenas Marek Skupień, skutkami orzeczonej separacji są przede wszystkim:

  • powstanie rozdzielności majątkowej między małżonkami,
  • wzmianka o separacji w akcie małżeństwa,
  • możliwość zasądzenia obowiązku alimentacyjnego jednego małżonka na rzecz drugiego,
  • możliwość zasądzenia przesz sąd kwestii opieki nad dziećmi i podziału kosztów, które wynikają z utrzymania potomków.

Nieprawdą jest zaś to, że małżonkowie w separacji nie mogą mieszkać razem. Prawo jasno wskazuje też, iż małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy. Mowa przede wszystkim o wsparciu w chorobie czy przy innych poważnych problemach w życiu.

Czy separacja wymaga złożenia pozwu?

Mecenas Marek Skupień podkreśla, że do ustanowienia separacji nie jest koniecznie wyrażenie zgody drugiego małżonka, a pozew o separację składa się do sądu okręgowego właściwego z uwagi na miejscowość, w której małżonkowie zamieszkują/zamieszkiwali. Dokument przekazywany do sądu musi spełniać zaś wszystkie wymogi kodeksu postępowania cywilnego, a także istotne jest uiszczenie odpowiedniej opłaty sądowej. Pozew może być również opatrzony dodatkowymi wnioskami m.in. z prośbą o zasądzenie alimentów, a także powód ma możliwość wskazania winy strony za rozkład pożycia.

W toku postępowania, w którym powołani mogą być nawet świadkowie, sąd orzeka, czy rozkład nastąpił wyłączenie z winy jednego z małżonków, czy oboje z nich są winni, lub stwierdza brak winy po stronie żadnego z małżonków. Jak długo trwa zaś separacja? Adwokat Marek Skupień odpowiada, iż sąd orzekając separację, nie określa jej terminu, a więc jest ona orzekana bezterminowo. Na ogół w przeciągu kolejnych kilku miesięcy małżonkowie powinni jednak dla własnego dobra podjąć decyzję, czy pozostać w związku małżeńskim, czy zdecydować się na rozwód.