Wodniak jądra to dolegliwość, która może wystąpić w każdym wieku. Jeśli jest ona diagnozowana u niemowląt lub u dzieci, leczeniem zajmuje się lekarz urolog dziecięcy, a samo leczenie wygląda często zupełnie inaczej niż w wieku dorosłym. Czym jest to schorzenie? Czy jest ono niebezpieczne dla zdrowia? Jakie leczenie jest wskazane po postawieniu diagnozy? O wodniaku jądra opowiada urolog dr n.med. Paweł Kalwas, który prowadzi swoją praktykę w gabinetach w Poznaniu, Swarzędzu, Gostyniu i Środzie Wielkopolskiej.
O wodniaku jądra słów kilka
Wodniak jądra to schorzenie, które polega na powiększeniu moszny na skutek nagromadzenia się treści płynnej w obrębie osłonek jądra. Urolog Paweł Kalwas wyjaśnia, że jest to swego rodzaju torbiel wypełniona płynem, a w jej obrębie znajduje się jądro wraz z naczyniami krwionośnymi i nasieniowodem. Lekarz ten dodaje, że wodniak jądra może mieć charakter wrodzony lub też nabyty. W pierwszym przypadku schodzenie powstaje podczas organogenezy (tj. procesu tworzenia się i rozwoju narządów u płodu), a w drugim może być wynikiem:
zapalenia jądra,
zapalenia najądrza,
nowotworu jądra,
urazu jądra,
operacji żylaków powrózka nasiennego,
operacji przepukliny pachwinowej,
może wystąpić też samoistnie – bez uchwytnej przyczyny (jest to najczęstsza sytuacja).
Jak rozpoznać wodniaka jądra?
Wodniak jądra jest stosunkowo prosty do zdiagnozowania w gabinecie urologicznym. Jak zapewnia urolog Paweł Kalwas już podstawowe badanie organoleptyczne – ocena wyglądu jądra i badanie poprzez dotyk – pozwala z dużym prawdopodobieństwem wykryć schorzenie. Jednak dla pewności pacjent poddawany jest badaniu USG, które jednoznacznie wyklucza bądź potwierdza wodniaka jądra. Jeśli chodzi zaś o typowe objawy, których nie powinien bagatelizować pacjent, zalicza się do nich:
powiększona jedna strona moszny (wodniak najczęściej rozwija się po jednej stronie, ale bywa również obustronny) bez dolegliwości bólowych czy problemów z oddawaniem moczu,
zmiana wielkości jądra o różnych porach dnia (wodniak powiększa się u niektórych pacjentów wieczorem),
charakterystyczne rozproszenie światła przez worek mosznowy,
napięta skóra worka mosznowego bez zaczerwienienia,
ból i/lub dyskomfort spowodowany dużym lub zakażonym wodniakiem (w przypadku zakażenia najczęściej pojawia się również zaczerwienienie skóry moszny, silna bolesność i gorączka).
Jak przebiega leczenie wodniaka jądra?
Urolog dr Paweł Kalwas uspokaja, że wodniak jądra nie należy do schorzeń poważnych i trudnych w leczeniu. Rzadko ta dolegliwość towarzyszy nowotworowi gruczołu krokowego (gruczoł krokowy to inaczej prostata albo stercz – są to synonimy) lub jego zapaleniu. W przypadku noworodków leczenie najczęściej obejmuje obserwację do czasu samoistnego wchłonięcia się wodniaka lub zabieg wykonywany przez urologa dziecięcego. U dorosłych mężczyzn, jeśli wodniak nie przeszkadza znacząco w codziennych aktywnościach, nie powoduje bólu ani gorączki – wymaga jedynie okresowej kontroli urologicznej. Jeśli pojawiają się wymienione powyżej dolegliwości, może się okazać, że leczenie zabiegowe jest konieczne lub wskazane. Zasadniczo wykonuje się jedną z dwóch poniższych procedur:
zabieg nakłucia wodniaka w celu odprowadzenia płynu,
operacja urologiczna – polega na otwarciu moszny, następnie wodniaka, usunięciu płynu, wycięciu części ściany wodniaka, wywinięciu ścian wodniaka na drugą stronę szypuły jądra (wynicowanie wodniaka) i zeszyciu tej ściany z pozostawieniem odpowiedniego luzu, aby zapewnić prawidłowe ukrwienie jądra.
Dr Paweł Kalwas dodaje, że operacja wodniaka jądra daje największą szansę, iż nie dojdzie do nawrotu choroby, jednak często najpierw nakłuwa się wodniaka, żeby stwierdzić czy dolegliwości pacjenta związane są z jego obecnością, czy wynikają z zupełnie innych powodów. Po nakłuciu wodniak często nawraca, czasami już po ok. 1-2 tyg., ale nakłucie pozwala zdecydować, czy zabieg operacyjny jest potrzebny.
Rekonwalescencja po nakłuciu jest błyskawiczna, a nawet po operacji dosyć krótka, podobnie jak hospitalizacja (w przypadku operacji: 1-3 dni pobytu w szpitalu, potem około 2-3 tyg. bez wysiłku fizycznego). Leczenie operacyjne szczególnie wskazane jest u pacjentów, którzy cierpią z powodu dolegliwości wywołanych wodniakiem, jednak taka sytuacja, jak już wspomniano, występuje stosunkowo rzadko. Jeśli wodniak nie przeszkadza pacjentowi w życiu, nie powoduje bólu, nie ma potrzeby wykonywania zabiegu, zalecana jest tylko okresowa kontrola urologiczna.
Dlaczego diagnostyka i leczenie wodniaka jądra jest ważne?
Diagnostyka i leczenie zabiegowe lub operacyjne wodniaka jądra jest ważne dlatego, że rzadko dochodzi do samoistnego wchłonięcia, a cierpienie spowodowane dolegliwościami w przebiegu wodniaka nie powinno przy obecnym stanie medycyny być tolerowane. Sporadycznie, ale jednak zdarza się, że wodniak jądra może być objawem innych poważnych schorzeń i dzięki wizycie u urologa z powodu wodniaka to poważniejsze schorzenie zostanie szybko wykryte i wyleczone.
Urolog Paweł Kalwas zwraca również uwagę na problem estetyczny, jeśli wodniak jest bardzo duży. Ponadto wodniak jądra może wiązać się z utrudnionym chodzeniem i z dokuczliwym bólem.
W każdej sytuacji, kiedy pacjent stwierdza wyraźne powiększenie moszny lub jąder, a zwłaszcza jeśli wyczuwa jakiekolwiek nieprawidłowości w dotyku (bolesne miejsca w obrębie moszny, twarde ogniska lub jeśli całe jądro przypomina ciężką, twardą metalową kulkę), koniecznie trzeba udać się na wizytę do urologa i to jak najszybciej – w ciągu kilku dni, na pewno nie kilkunastu lub dłużej. Ma to na celu wykluczenie raka jądra, który rozwija się bardzo szybko, na wczesnym etapie daje przerzuty i wymaga pilnego leczenia chirurgicznego. Najczęściej dotyczy młodych mężczyzn i zwykle nie powoduje bólu, a tylko zmiany wyczuwane w badaniu ręką.
