Problemy związane ze zdrowiem psychicznym dotyczą nie tylko dorosłych, a coraz częściej pojawiają się już u nastolatków. Około jedna czwarta dzieci i młodzieży w Polsce cierpi na zaburzenia depresyjne, a sytuacji nie poprawia ograniczony dla wielu dostęp do specjalistycznej pomocy. Ponadto zaburzenia psychiczne u dzieci przebiegają inaczej niż w przypadku osób dorosłych, co powoduje trudności w ich diagnozowaniu.

Zaburzenia emocjonalne i lęki

Na gruncie psychiatrii wyróżnić można cztery obszary zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży. Są to:

  • zachowania niedostosowane społecznie, niszczycielskie, agresywne;
  • zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju;
  • zaburzenia związane z chorobą somatyczną lub niepełnosprawnością;
  • całościowe zaburzenia rozwoju.

Do tej ostatniej grupy zaliczane jest między innymi spektrum zaburzeń autystycznych. Trudność w rozpoznaniu zaburzeń psychicznych w młodym wieku polega na ich niejednoznacznych przejawach. Napady płaczu czy nadpobudliwość kojarzone są z naturalnym etapem rozwojowym, natomiast wycofanie lub konfliktowość nastolatka odbieramy zazwyczaj jako młodzieńczy bunt. Tymczasem zbyt często powtarzające się zmiany w zachowaniu mogą być oznaką choroby psychicznej.

Niepokojącym objawem mogą być zmiany nastroju trwające dłużej niż dwa tygodnie czy też zmiany nastroju z jednej skrajności w drugą, na przykład nagły przeskok od nadpobudliwości w melancholię. Lęki, choć szczególnie u dzieci występują często, będą problemem, gdy ich stopień nasilenia utrudniać będzie normalne funkcjonowanie. Objawem zaburzeń psychicznych może być również zachowanie agresywne, zaburzenia odżywiania (nadwaga, otyłość, ale również brak apetytu). Źródeł takich zachowań jest wiele – niekiedy winny jest temperament dziecka, ale za problemem stać może też przeżyta trauma lub choroba psychiczna.

Psychoterapia młodzieży

Ogromnym zagrożeniem dla stanu psychicznego dzieci i młodzieży jest depresja. To ona stoi za większością zachowań samobójczych w tej grupie. Jej objawy są liczne i obejmują między innymi zaburzenia emocjonalne (utrata zdolności przeżywania radości, poczucie znudzenia, nadmierna reakcja na krytykę). Dotknięty depresją nastolatek wycofuje się z życia towarzyskiego, ma poczucie beznadziejności i traci poczucie własnej wartości. Często też obecne są lęki, nerwice, zachowania kompulsywne oraz pozostające poza kontrolą agresywne myśli skutkujące poczuciem dezorganizacji. Innym objawem depresji są wspomniane już zaburzenia odżywiania, a także problemy ze snem. Nie są to jednak wszystkie oznaki, dlatego w identyfikacji zaburzeń ważna jest czujność rodziców.

Jeśli zauważymy u naszego dziecka oznaki zaburzeń depresyjnych, powinniśmy natychmiast zasięgnąć porady specjalisty. Nieleczone zaburzenia psychiczne prowadzić będą jedynie do pogłębienia problemu, co w przypadku depresji może przyczynić się do tragedii. Skuteczną metodą jest terapia psychodynamiczna, która poprzez rozmowę twarzą w twarz z terapeutą prowadzić ma do rozpoznania nieuświadomionego konfliktu psychicznego, który jest źródłem zaburzeń. Pragmatyczna wersja psychoterapii z uwzględnieniem farmakoterapii, prowadzona przez Gdański Ośrodek Psychodynamiczny, kładzie szczególny nacisk na dostosowanie technik psychoterapeutycznych do rozmiaru i rodzaju zaburzeń, a także mechanizmów obronnych młodego pacjenta.