Afty to wyjątkowo bolesne owrzodzenia na błonie śluzowej jamy ustnej. Występują częściej u kobiet niż mężczyzn oraz wywołują dyskomfort i trudności ze spożywaniem posiłków. Charakteryzują się różnymi rozmiarami, owalnym kształtem i nalotem i zawsze oznaczają stan zapalny. Zazwyczaj występują na wewnętrznej stronie warg i policzków oraz na spodzie języka. Mogą się również pojawiać na miękkim podniebieniu oraz w głębi jamy ustnej. Jak zatem leczyć afty?

Przyczyny powstawania aft 

Mniejsze owrzodzenia jamy ustnej dotyczą zwykle dorosłych. Wymagają też dłuższej kuracji ze względu na przewlekły charakter i skłonność do nawrotów (nawracające zapalenie jamy ustnej). Najczęściej wywołuje je:

  • Wyrzynanie się ósemek,

  • Kamień nazębny: naddziąsłowy lub poddziąsłowy brunatny osad na zębach,

  • Niewłaściwa higiena jamy ustnej,

  • Próchnica i choroby zębów,

  • Alergie,

  • Długotrwały stres,

  • Nieprawidłowo wykonane protezy,

  • Uwarunkowania genetyczne,

  • Silne leki: np. antybiotyki.

Stany zapalne jamy ustnej mogą również być skutkiem podrażnień występujących po zabiegach stomatologicznych. Regularne leczenie jamy ustnej jest bardzo ważne. Częste występowanie nadżerek może być spowodowane aftowym zapaleniem błony śluzowej tzw. aftozy nawrotowej.

Duże afty w jamie ustnej powstają natomiast na skutek zaburzeń hormonalnych, zaniedbania higieny jamy ustnej, wirusa opryszczki czy zakażenia wirusem HIV. Stany zapalne większych rozmiarów może także wywoływać stosowanie nieodpowiedniej diety ubogiej w witaminy, żelazo czy kwas foliowy. Spożywanie twardych orzechów czy serów oraz korzystanie z past do zębów powstałych na bazie dodeclosiarczanu sodu również przyczyniają się do pojawiania się stanów zapalnych.

Klasyfikacja nadżerek 

Owrzodzenia jamy ustnej dzieli się zwykle na 4 rodzaje:

1. Afty-opryszczki.

Opryszczkopodobne nadżerki występują rzadko, jednak gdy już się pojawią, są bardzo męczące. Mają małe rozmiary od 1 do 2 mm i pojawiają się w licznych grupach. Zwykle ukazują się na dziąsłach i twardym podniebieniu. Owrzodzenia tego typu goją się przez ok. 20 dni bez pozostawiania blizn.

2. Afty małe (Mikulicza).

Umiejscawiają się licznie lub pojedynczo i są niezwykle bolesne. Największe z nich osiągają wielkość 10 mm. Chociaż znikają w przeciągu 7-14 dni i nie wiążą się z powstawaniem blizn, są nawrotowe i chroniczne.

3. Afty duże (Suttona).

Mimo że pokazują się sporadycznie, są znacznie boleśniejsze i większe. Owrzodzenia tego typu są głębokie i osiągają rozmiar do 10-20 mm. Ich leczenie powinno przebiegać pod okiem lekarza. Wiążą się bowiem z szeregiem komplikacji np. powiększeniem węzłów chłonnych, gorączką czy osłabieniem organizmu. Jako jedyne pozostawiają po sobie ślady.

4. Afty u dzieci (Bednara).

Wywołują je uszkodzenia paznokciami na podniebieniu miękkim podczas ssania przez dziecko kciuka. Owrzodzenia te znikają samoistnie.

Leczenie aft

Małe owrzodzenia pojawiające się sporadycznie i nie potrzebują specjalnego leczenia. Wystarczy ograniczyć się do leczenia miejscowego. Umożliwią to dostępne w aptekach artykuły medyczne przeciwzapalne i przeciwbólowe, które przyspieszą ich samoistne gojenie. Polecane są szczególnie spraye, pasty, żele czy płyny do płukania jamy ustnej.

W przypadku nawracających i bardzo bolesnych nadżerek wprowadza się leczenie ogólnoustrojowe. Obejmuje ono terapię sterydami czy antybiotykami oraz odpowiednią suplementację. Mogą być również usuwane laserowo, lub poprzez chemiczne albo cieplne wypalanie. Leczenie pod opieką specjalisty zwykle poprzedza wykonanie obowiązkowych badań, które pomogą w ustaleniu niedoboru minerałów, witamin czy występowaniu choroby trzewnej.

W trakcie kuracji należy za to unikać spożywania gorących napojów i ciepłych posiłków. Powinno się również na ten czas zrezygnować z cytrusów, czekolady oraz słodkich, kwaśnych i ostrych potraw dodatkowo drażniących jamę ustną.